Z radością informujemy, że jeden z najstarszych zabytków w Nowej Soli – dawny magazyn solny, został zwycięzcą Konkursu Nasz Zabytek. Teraz czas na II Konkurs, w którym mieszkańcy Nowej Soli i okolic będą zgłaszać Fundacji pomysły na funkcję społeczną zabytku. Po wyborze najlepszych pomysłów i podpisaniu umowy z właścicielem zabytku, Fundacja przyzna dofinansowanie na jego rewaloryzację i dostosowanie do wybranych w konkursie funkcji społecznych. Wysokość dotacji może sięgnąć nawet 1 000 000 PLN.
Konkurs Nasz Zabytek to projekt o charakterze regionalnym i lokalnym. Fundacja Most the Most ogłasza go sekwencyjnie w poszczególnych województwach. Konkurs jest podzielony na dwie części: I Konkurs – wybór jednego zabytku w województwie oraz II Konkurs – wybór pomysłów na nową funkcję społeczną zwycięskiego zabytku.
Jak przebiegał I Konkurs Nasz Zabytek?
Nabór zgłoszeń w I Konkursie w województwie lubuskim trwał od 7 lutego do 7 marca 2022 roku. Fundacja otrzymała od mieszkańców 379 zgłoszeń na 29 zabytkowych obiektów. Ocenę formalną przeszło 19 zabytków (pozostałe nie spełniły kryteriów konkursu – np. były własnością prywatną).
Zgłoszone obiekty można obejrzeć na mapie zabytków na stronie Fundacji Most the Most.
Następnie Fundacja skontaktowała się z właścicielami zabytków, które spełniły formalne kryteria konkursowe. Chęć współpracy z Fundacją i stosowne dokumenty przekazało ośmiu właścicieli zgłoszonych w konkursie zabytków.
Komisja konkursowa wybrała zwycięzców spośród poniższych zabytków:
- Dawny magazyn solny w Nowej Soli,
- Park w Zaborze,
- Wieża Bismarcka w Żaganiu,
- Zamek w Żarach,
- Zbór poewangelicki w Letnicy,
- Zespół zamkowo-muzealny w Międzyrzeczu,
- Wiatrak w Lubięcinie,
- Dom pomocy społecznej w Trzebiechowie.
Zwycięzca I Konkursu Nasz Zabytek w województwie lubuskim
Dawny magazyn solny w Nowej Soli
Magazyn Solny jest jednym z najstarszych budynków w Nowej Soli i jest ściśle związany z powstaniem miasta. Powstanie Nowej Soli związane było z odmiennym sposobem zaopatrywania Śląska w sól. W połowie XVI w. cesarze z dynastii habsburskiej chcąc uniezależnić się od dostaw tego cennego towaru z polskiej Wieliczki i Bochni wydali stosowne przywileje, które umożliwiły założenie warzelni przetwarzającej sól z importowanego surowca. Wokół założonej w 1563 r. warzelni soli powstała osada Nowa Sól (niem. Neusalz), a przy niej tartak, browar, a z czasem inne warsztaty rzemieślnicze.
Produkcję soli wstrzymano na początku XVIII stulecia. Miejsce warzelni zajęła w 1713 r. faktoria tego surowca, która wchodziła w skład sieci magazynów i składów założonych w nadodrzańskich miejscowościach przez brandenburskich przemysłowców. W 1787 r. wzmiankowano o posiadaniu w faktorii 5 magazynów.
Do czasu likwidacji faktorii solnej w połowie XIX wieku na placu odbywał się handel solą i wzniesiony przy nim w końcu XVIII wieku obiekt służył magazynowaniu tego surowca. Parterowa budowla, nakryta dachem kopertowym z doświetleniem w postaci tzw. wolego oka pełniła funkcje magazynowe do początku XXI stulecia. We wnętrzu zachowała się oryginalna drewniana konstrukcja drugiej kondygnacji oraz belek stropowych. Budynek od dłuższego czasu niszczeje, a znajduje się w atrakcyjnej okolicy, blisko Odry i powstającej właśnie promenady nadrzecznej. Doczekał się jedynie remontu dachu. Obiekt charakteryzuje się atrakcyjną przestrzenią tj. 480m2.
Czekałam, aż konkurs Nasz Zabytek zawita do lubuskiego ponieważ mogę wreszcie dokonać zgłoszenia zabytku w moim mieście: Nowej Soli – budynku dawnego magazynu solnego przy ul. Witosa, tuż obok portu (…) Zawsze kiedy przechodzę obok niego zastanawiam się dlaczego nikt jeszcze nie tchnął w nim życia a przecież jest tego wart: znajduje się w sercu pięknej i zrewitalizowanej dzielnicy portowej którą nowosolanie i nie tylko kochają najbardziej i która jest wizytówką naszego miasta. No cóż: wszystko ma swój czas… widocznie ten magazyn solny czeka na swój(…). Dlaczego stawiam ten zabytek: właśnie dlatego, że kusi do wejścia do środka i pobudza wyobraźnię, inspiruje do działania – napisała jedna ze zgłaszających osób.
Teraz czas na pomysł
Po ogłoszeniu zwycięzców I Konkursu czas na II Konkurs, czyli wybór funkcji społecznej zwycięskiego zabytku. Teraz lokalne społeczności ponownie zabiorą głos. Podobnie jak w pierwszym etapie konkursu, Fundacji Most the Most zależy na inicjatywie mieszkańców. Będzie ona przez trzy tygodnie (od 16 maja do 6 czerwca 2022 r.) zbierać pomysły od mieszkańców, w jaki sposób chcą użytkować odnowiony magazyn solny. Pomysł będzie można zgłosić przez elektroniczny formularz na stronie internetowej fundacji lub przez telefon (+48 517 884 088 lub 22 47 55 111).
Co dalej?
Fundacja przeanalizuje wszystkie zgłoszone pomysły i odpowiedzi na pytania w formularzu zgłoszeniowym. Równie istotna będzie opinia właściciela zwycięskiego zabytku oraz niezbędna akceptacja konserwatora zabytków. Na tej podstawie nastąpi wybór najlepszych pomysłów na wykorzystanie społeczne zwycięskiego zabytku. Kolejnym krokiem będzie podpisanie umowy z jego właścicielem i przyznanie dofinansowania na rewaloryzację zabytku oraz dostosowanie go do wybranych w konkursie funkcji.
Dlaczego warto się zaangażować?
Udział w konkursie Nasz Zabytek to pierwszy krok, by wykreować i zrealizować swoje pomysły, pobudzić wyobraźnię, poczuć wpływ na własne otoczenie. Przekonać się, że nasze zaangażowanie przynosi namacalne i wspaniałe efekty. Każdy zgłoszony zabytek i pomysł ma szansę wygrać, a zgłaszający zostać lokalnym bohaterem.
Organizatorowi konkursu zależy na tym, żeby właściciel zwycięskiego zabytku włączył w prace uczniów/studentów / absolwentów szkół i uczelni wyższych (np. architektury, konserwacji, historii sztuki), aby przy realizacji projektu mogli zdobywać doświadczenie zawodowe.
Fundacja Most the Most chce wspólnie z lokalnymi samorządami inicjować współpracę wielu środowisk i partnerów. Celem, który chce uzyskać w perspektywie długofalowej jest aktywne użytkowanie zrewaloryzowanych zabytków przez lokalną społeczność oraz współpraca w tym zakresie z właścicielami obiektów.
Dlatego dodatkowym efektem zwycięstwa w Konkursie jest współpraca z Fundacją Most the Most przy realizacji umowy na dofinansowanie rewaloryzacji zabytku. Mieszkańcy i włodarze miejscowości, w których znajdują się zwycięskie zabytki, przekonali się, że ta współpraca przynosi wspaniałe efekty. Z inicjatywy Fundacji w zwycięskich zabytkach obywają się i są planowane różnego rodzaju wydarzenia artystyczne (koncerty, warsztaty, wystawy – przykładem jest m.in. recital Jakuba Kuszlika w pałacu w Kiełczynie).
Zwycięzcy w innych województwach
Uczestnicy dotychczasowych edycji konkursu pokazali, że chcą i potrafią się zaangażować. W konkursie Nasz Zabytek wzięło udział już ponad 3 200 osób, zgłaszając przeszło 370 zabytków. Pozostałe zwycięskie zabytki to do tej pory:
•Pałac w Kiełczynie (woj. dolnośląskie),
•Dwór w Niećkowie (woj. podlaskie),
•Zespół pałacowo-parkowy w Kruszynie (woj. kujawsko-pomorskie),
•Dworek w Uniejowie (woj. łódzkie),
•„Murowaniec” w Moskorzewie (woj. świętokrzyskie),
•Synagoga w Barczewie (woj. warmińsko-mazurskie).
Pod koniec czerwca fundacja wyłoni zwycięzców w województwach: opolskim, pomorskim i zachodniopomorskim. Z kolei do końca 2022 r. odbędą się konkursy w województwach: wielkopolskim, małopolskim, śląskim, mazowieckim, lubelskim oraz podkarpackim. W 2023 r. rozpocznie się nowa runda, co oznacza powrót konkursu Nasz Zabytek do województw, w których miał on już miejsce.
O Fundacji Most the Most
Fundacja Most the Most jest organizacją non-profit powołaną przez Bank Gospodarstwa Krajowego, by współrealizować misję banku jaką jest wsparcie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Fundacja Most the Most angażuje się w te działania realizując zadania w obszarze związanym z kulturą. Jej misją jest bowiem budowanie kapitału społecznego poprzez wspieranie kultury, twórców i międzypokoleniowej współpracy. Fundacja inicjuje zaangażowanie lokalnych społeczności wokół odnowy zabytków i nadawania im nowych funkcji społecznych. Fundacja Most the Most wspiera projekty, które są odpowiedzią na lokalne potrzeby, w których tworzenie i realizację włączona jest społeczność lokalna.
